سایت وادقان

در قرآن آمده است که ابلیس از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست؛ اما خداوند فرمود: «الی یوم الوقت المعلوم» منظور از آن، کدام روز و وقت است؟ جریان گفت‎وگوی شیطان با خداوند و مهلت خواستن او تا روز قیامت، در سوره مبارک حجر (آیات 37و 38) و سوره شریف ص (آیات 80 و 81) که در آن، درخواست شیطان و پاسخ خداوند متعال، این‎گونه مطرح شده است... مشاهده متن کامل در ادامه مطلب.... در قرآن آمده است که ابلیس از خداوند تا روز قیامت مهلت خواست؛ اما خداوند فرمود: «الی یوم الوقت المعلوم» منظور از آن، کدام روز و وقت است؟ جریان گفت‎وگوی شیطان با خداوند و مهلت خواستن او تا روز قیامت، در سوره مبارک حجر (آیات 37و 38) و سوره شریف ص (آیات 80 و 81) که در آن، درخواست شیطان و پاسخ خداوند متعال، این‎گونه مطرح شده است. قال رب فأنظرنی إلی یوم یبعثون. قال فإنک من المنظرین إلی یوم الوقت المعلوم؛ گفت: پروردگارا! پس تا روزی که برانگیخته می‌شوند مرا مهلت بده گفت: پس تو از مهلت داده‌شدگان هستی، تا روز معیّن و وقت معلوم. منظور از «وقت معلوم» با توجه به سیاق آیه، غیر از روز قیامت است؛ چون پاسخ خداوند به درخواست شیطان، به گونه‎ای است که می‌فهماند با اصل درخواست وی موافقت شده و خداوند اجازه و مهلت به شیطان داده است. «فانک من المنظرین؛ تو از مهلت داده‎شدگانی»؛ ولی مقدار مهلت مورد نظر شیطان را نپذیرفته است؛ زیرا شیطان پایان مدت مورد نظر خود را روز قیامت و فرا رسیدن رستاخیز عنوان کرده است؛ «الی یوم یبعثون»؛ اما خداوند متعال این مهلت را به «وقت معلوم» که زمان معین و مشخص در علم الهی است، منوط کرده است و این وقت معلوم، قطعاً غیر از روز قیامت، است. اما این‎که «وقت معلوم» چه دوره و زمانی است، در روایاتی که ذیل این آیه وارد شده، پاسخ داده شده و مراد از آن را زمان ظهور حضرت بقیة الله (علیه السلام) معرفی کرده است. اسحاق بن عمار می‌‎گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره این آیه سۆال کرده، منظور خداوند را از مدت مهلت دادن به شیطان جویا شدم. حضرت فرمود: الوقت المعلوم یوم قیام القائم (علیه السلام) فاذا بعثه الله کان فی مسجد الکوفه و جاء ابلیس حتی یجثو علی رکبتیه فیقول: «یا ویلاه من هذا الیوم» فیأخذ بناصیته فیضرب عنقه. فذلک یوم الوقت المعلوم منتهی اجله؛ مراد از وقت معلوم که خداوند شیطان را تا آن زمان مهلت داده است، در روزگار قیام قائم است. هنگامی که خداوند، او [= حضرت مهدی] را برانگیزد، حضرت در مسجد کوفه استقرار می‌‎یابد. شیطان در حالی که با زانوهای خود به سوی حضرت می‌رود [کنایه از بازداشت و تسلیم شدن] در کوفه که مقر حکومت او است، آورده می‌‎شود. در آن لحظات شیطان از شدت خوف آن روز، فریاد واویلا سر می‌‎دهد. آنگاه حضرت مهدی (علیه السلام) پیشانی او را می‌‎گیرد و گردنش را می‌‎زند. این روز،‌‌ همان روز معلومی است که خداوند در قرآن فرموده است. مرحوم علامه طباطبایی (رحمه الله) نیز، در تفسیر این آیه می‌‎فرماید: مراد از وقت معلوم که خداوند آن را آخرین مهلت برای شیطان قرار داده، روزی است که خداوند جامعه بشری را [با ظهور دولت کریمه حضرت مهدی (علیه السلام)] به تمام معنا اصلاح نماید و ریشه فساد را به کلی قطع فرماید؛ به گونه‎ای که کسی جز خداوند پرستیده نشود. درباره روایت امام صادق (علیه السلام) احتمال دارد مراد حضرت از کشتن شیطان محدود و بی‎تأثیر کردن اغواگری شیطان در آن زمان باشد و حضرت این معنای کنایی را در نظر داشته باشد؛ ولی ظاهر عبارت حضرت بر کشتن شیطان دلالت دارد. در هر حال، چه منظور کشتن شیطان باشد و چه از کار انداختن او، آنچه مسلم است این است که در عصر حاکمیت مطلق دین الهی در حکومت مهدوی، جامعه توحیدی خالص و به دور از هرگونه گناه و شرک، پایه‎ریزی می‌‎شود؛ «یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بی شَیْئاً».
۰ ۰